Cholesterol jest związkiem chemicznym niezbędnym do funkcjonowania wszystkich komórek organizmu. Służy do produkcji hormonów płciowych i kortykosteroidów, buduje błony komórkowe, stanowi składnik witaminy D3 oraz żółci. Często jednak mówi się o cholesterolu jako zagrożeniu, wywołującym miażdżycę i przyczyniającym się do zawałów i udarów. To dlatego, że związek występuje w różnych formach. Najważniejsze jest rozróżnienie na HDl i nie-HDL. Czym są te dwie postacie cholesterolu i jakie powinny być ich wartości?
Cholesterol HDL – co to jest?
Cholesterol jest organicznym związkiem chemicznym, lipidem zaliczanym do grupy steroidów. W celach diagnostycznych, cholesterolem nazywane są jednak pokrewne mu substancje lipidowe, wykrywane we krwi, lipoproteiny, łączące się z właściwym cholesterolem. HDL to frakcja cholesterolu, uważana za zdrową i niezbędną dla funkcjonowania organizmu. Są to lipoproteiny alfa, o małych rozmiarach, ale duże gęstości. HDL transportują cholesterol do wątroby, gdzie w wyniku procesów metabolicznych, jest on przetwarzany na kwasy żółciowe.
Cholesterol nie HDL – czym jest i dlaczego może stanowić zagrożenie?
Cholesterol nie-HDL to wszystkie inne rodzaje lipopriotein (głownie lipoproteiny beta, o niskiej gęstości), które doprowadzają do osadzania się cząsteczek cholesterolu na wewnętrznych ściankach naczyń krwionośnych, przyczyniając się do powstawania płytki miażdżycowej. Nie-hdl powoduje zmniejszenie się przekroju naczyń krwionośnych, spowalniając przepływ krwi. Może to skutkować takimi problemami zdrowotnymi jak:
- choroba niedokrwienna serca;
- zawał mięśnia sercowego;
- zmniejszony dopływ krwi do mózgu, udar niedokrwienny;
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi.
Cholesterol HDL niski – możliwe konsekwencje
Cholesterol HDL to ta jego frakcja, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Za normę uważa się wartości:
- U kobiet: co najmniej 50 mg/dl (1,3 mmol/l).
- U mężczyzn: co najmniej 40 mg/dl (1 mmol/l).
Niski cholesterol HDL powodować może zaburzenia funkcjonowania układu dokrewnego, odpowiadającego za produkcję hormonów, zmniejszoną odporność na skutek obniżonej produkcji witaminy D, problemy z metabolizmem tłuszczów. Przy zbyt niskim HDL obserwowano również kłopoty z pamięcią. Ponieważ zmniejszenie frakcji HDL prowadzi do podwyższenia nie-HDL, konsekwencją są również problemy związane ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu frakcji nie-HDL.
Cholesterol nie-HDL wysoki – co oznacza dla zdrowia?
Cholesterol nie-HDl wysoki oznacza przekroczenie górnej, dopuszczalnej granicy dla zawartości frakcji innych niż HDL w cholesterolu ogółem.
Przyjmuje się, że maksymalne ilości nie-hdl w osoczu nie powinny przekraczać:
- 145mg/dl dla osób z grupy niskiego ryzyka zagrożeniem chorobami powodowanymi przez cholesterol;
- 130mg/dl dla osób z grupy wysokiego ryzyka;
- 100mg/dl dla osób z grupy bardzo wysokiego ryzyka.
O zaklasyfikowaniu pacjenta do określonej grupy decydują takie czynniki jak występowanie innych chorób (np. cukrzycy, podagry), przebyte choroby układu sercowo-naczyniowego, prawidłowość metabolizmu tłuszczów, poziom trójglicerydów itp. W przypadku zbyt wysokiego cholesteroli nie-HDL konieczne jest wdrożenie odpowiedniej terapii, obejmującej właściwą dietę oraz leczenie farmakologiczne.